 |
Polskie
Towarzystwo Endokrynologiczne
|
|
|
|
Biuletyn nr 11 (luty 1998)Żegnamy dr Jana KrupejaZmiany w regulaminie specjalizacji z endokrynologiiKurs "Rak tarczycy"Komitet Referencyjny do spraw Epidemiologii, Diagnostyki i Leczenia Raka TarczycyDoktorat honoris causa dla prof. Kazimierza DuxaII Zjazd Towarzystwa Menopauzy i AndropauzyZjazd PTE w Białymstoku
Żegnamy dr Jana Krupeja
Z głębokim żalem zawiadamiamy, adiunkt II Katedry Patofizjologii Wydziału Lekarskiego w Katowicach kierownik Wojewódzkiej Przychodni Endokrynologicznej wieloletni członek naszego Towarzystwa sekretarz Zarządu Oddziału w dwóch kadencjach
Zmiany w regulaminie specjalizacji z endokrynologiiW roku 1998 zaczyna obowiązywać nowy regulamin specjalizacji z endokrynologiiNie otrzymaliśmy jeszcze od konsultanta krajowego w zakresie endokrynologii, prof. Andrzeja Lewińskiego, oficjalnego tekstu nowego regulaminu, jednak już teraz, choć nieoficjalnie, chciałam Państwu przybliżyć nowe przepisy i przedstawić najważniejsze zmiany. Ich istotą jest wydłużenie okresu specjalizacji do 4 lat i wydłużenie okresu stażu do jednego roku. Z pełną konsekwencją stosowana będzie zasada, że trzeba zaliczyć staż we wszystkich 4 głównych gałęziach endokrynologii: internistycznej, pediatrycznej, ginekologicznej i chirurgicznej, choć oczywiście proporcje w długości każdej z 4 części zależeć będą od specjalizacji podstawowej. Decyzja o długości i miejscu poszczególnych staży będzie podejmowana wspólnie przez opiekuna specjalizacji i konsultanta wojewódzkiego lub regionalnego w zakresie endokrynologii. Otwarcie i zamknięcie stażu specjalizacyjnego będzie dodatkowo wymagało zgody konsultanta krajowego d/s endokrynologii. Wprowadzona także zostanie akredytacja ośrodków, które mogą prowadzić specjalizacje z endokrynologii i akredytacja ośrodków przeprowadzających egzamin. Już w tym roku egzamin będzie prowadzony przez 6 Klinik Endokrynologii, akredytowanych do prowadzenia egzaminu specjalizacyjnego (patrz tabela na nastepnej stronie). Specjalizację będzie można odbywać tylko w takich ośrodkach, którego kierownikiem jest samodzielny pracownik naukowy, specjalista endokrynolog, i który prowadzi pełnoprofilową diagnostykę i leczenie endokrynologiczne oraz zatrudnia poza kierownikiem jeszcze dwóch specjalistów endokrynologów. W okresie przejściowym możliwe będzie udzielenie akredytacji częściowej. Na naszym terenie przewidujemy, oprócz stażu w ośrodku, w którym prowadzona jest specjalizacja, odbycie staży w klinikach, które przedstawia tabela na następnej stronie. Zmianie ulegnie także długość staży dodatkowych w przychodni i zakładach diagnostycznych. Ożywiona zostanie, martwa do tej pory, zasada, że specjalizant musi być współautorem co najmniej 2 publikacji naukowych z zakresu endokrynologii. Zmiany dotyczą także egzaminu i zostały zapoczątkowane już w tym roku. Inna będzie punktacja za egzamin praktyczny i ustny, egzamin testowy stanie się egzaminem dopuszczającym do egzaminu ustnego, bez wpływu na jego końcowy wynik.
Patogeneza, rozpoznanie i leczenie raka tarczycyKurs pod tym tytułem odbył się w UstroniuW styczniu w Ustroniu-Zawodziu Sekcja Medycyny Nuklearnej i Sekcja Tyreologii naszego Towarzystwa oraz Polskie Towarzystwo Medycyny Nuklearnej przy współudziale firmy Glaxo zorganizowały dwudniowy kurs "Patogeneza, rozpoznanie i leczenie raka tarczycy".W kursie uczestniczyło 120 lekarzy z całej Polski, głównie endokrynologów, chirurgów i medyków nuklearnych. W czasie sesji "Chirurgia raka tarczycy" W pierwszym dniu wykłady dotyczyły najważniejszych zagadnień z zakresu epidemiologii raka tarczycy (prof. Szybiński) i biologii molekularnej (doc. Łącka). Prof. Gembicki mówił na tym tle o raku tarczycy indukowanym ekspozycją wewnętrzną na izotopy promieniotwórcze jodu, wywołaną katastrofą w Czernobylu. Po przerwie sesja diagnostyczna rozpoczęła się bardzo ciekawym i bogatym w ilustracje wykładem przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego, prof. Jakubowskiego. Wykład omawiał rolę badania usg w rozpoznawaniu chorób tarczycy i postępy w tej dziedzinie -- szczególnie wskazania do diagnostyki dopplerowskiej i ich interpretację. W połączeniu z następującym po nim wykładem prezesa PTE, prof. Lewińskiego, o algorytmie postępowania diagnostycznego w wolu guzkowym, sesja dała dobry obraz stanowiska diagnosty i klinicysty w procesie rozpoznawania wola guzkowego i kwalifikacji chorych do leczenia operacyjnego i rozwinęła się w ciekawą i płodną dyskusję. Na popołudniowym seminarium, prowadzonym przez konsultanta krajowego ds. patomorfologii, prof. Kuliga, szczegółowo omawiano zasady współpracy między chirurgiem i patologiem w pozyskiwaniu materiału i interpretacji wyników badań cytologicznych i histopatologicznych. Swoje wystąpienia mieli patolodzy -- dr Sporny z AM w Łodzi, dr Sygut z WAM i dr Lange z Instytutu Onkologii. Oczekiwania chirurgów omawiał doc. Pomorski z AM w Łodzi. Sesja zakończyła się omówieniem założeń dla zespołu konsultacyjnego dla diagnostyki trudnych przypadków raka tarczycy, który zostanie powołany w najbliższym czasie. Równolegle do seminarium poświęconego BAC odbywało się drugie seminarium, poświęcone protoonkogenowi RET i jego znaczeniu w biologii i diagnostyce raka rdzeniastego tarczycy. Ponieważ seminarium to będzie przedstawione w podobnej formie na najbliższym zebraniu Oddziału, będą Państwo mogli zapoznać się z jego tematyką. Na sesji plenarnej planowanie zakresu operacji wola omówił doc. Brzeziński z AM w Łodzi, a wskazania do leczenia całkowitym wycięciem tarczycy przedstawił dr Włoch z Instytutu Onkologii w Gliwicach, który także omówił czynniki rokownicze w zróżnicowanym raku tarczycy. Po wykładach rozwinęła się żywa dyskusja, którą moderował prof. Skrzypek, a która dotyczyła techniki operacji raka tarczycy. Kolejny, drugi dzień kursu poświęcony był diagnostyce pooperacyjnej i leczeniu uzupełniającemu. Najpierw doc. Kozłowicz z Instytutu Onkologii w Warszawie przedstawiła zasady wykonywania i interpretacji pooperacyjnej scyntygrafii całego ciała. Potem ja mówiłam o wskazaniach do uzupełniającego leczenia radiojodem i wynikających z tego postępowania korzyściach i skutkach ubocznych, a dr Roskosz z mojego zespołu przedstawił wyniki swojej analizy czynników rokowniczych, mających znaczenie dla leczenia radiojodem zaawansowanego raka tarczycy. Część medyczno-nuklearną kursu zakończył wykład prof. Królickiego, Prezesa Polskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej, o możliwościach obrazowania raka tarczycy i jego przerzutów za pomocą innych niż jod izotopów promieniotwórczych. Prof. Królicki wiele miejsca poświęcił pozytronowej tomografii emisyjnej. Badania PET z użyciem deoksyglukozy znakowanej fluorem 18F nie są jeszcze w kraju stosowane, ale na świecie docenia się ich rosnące znaczenie dla diagnostyki onkologicznej i próbuje je zastosować także w raku tarczycy. Ostania sesja dotyczyła dalszego monitorowania chorych i dwóch związanych z tym problemów -- interpretacji oznaczeń tyreoglobuliny (dr Kukulska z Instytutu Onkologii nie mogła przyjechać do Ustronia, więc ja przedstawiłam wyniki jej pracy doktorskiej) oraz leczenia supresyjnego tyroksyną (prof. Sowiński, przewodniczący Sekcji Tyreologii PTE, także nie mógł, z przyczyn od siebie niezależnych, wygłosić tego wykładu). Kurs zaczął się testem wstępnym i zakończył 30 pytaniami testowymi, przygotowanymi wspólnie przez wykładowców. Uczestniczenie w testach było warunkiem zaliczenia kursu, ale dopuściliśmy konsultacje między uczestnikami, bo przecież naszym głównym zadaniem było wyjaśnienie wszystkich problemów związanych z diagnostyką i leczeniem raka tarczycy, które nasunęły się jego uczestnikom. Dlatego też dokładnie omówiliśmy potem odpowiedzi na pytania. Ostatnim punktem programu było seminarium, na którym wspólnie dyskutowaliśmy ciekawe przypadki, przedstawiane przez zespół Zakładu Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej Centrum Onkologii -- Instytutu w Gliwicach. Kurs był sponsorowany przez firmę Glaxo, która była też współorganizatorem spotkania. Serdecznie dziękuję Panom Witoldowi Tomaszewskiemu i Tomaszowi Polakowi za ich wkład w organizację kursu. Dom Wczasowy "Orlik" okazał się bardzo miłym miejscem dla spotkania i skutecznie chronił nas przed wichurą, która w czasie naszego pobytu rozhulała się w Beskidach. Wiatr nie pozwolił nam podziwiać gwiazd nad górami w czasie wieczornego spotkania w karczmie na Równicy, więc musieliśmy wszyscy zmieścić się w jej wnętrzu, co ułatwiało bliskie kontakty między wykładowcami a uczestnikami i prowokowało do dyskusji, nie tylko naukowych. Jako organizatorzy mamy nadzieję, że uczestnicy byli zadowoleni z dwóch dni spędzonych wspólnie w Ustroniu.
Komitet Referencyjny do spraw Epidemiologii, Diagnostyki i Leczenia Raka TarczycyZostał on powołany w czasie obrad Komitetu Naukowego kursu "Patogeneza, rozpoznanie i leczenie raka tarczycy". Ustalono, że komitet będzie organem wspólnym Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego i Centrum Onkologii -- Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddziału w Gliwicach. Jego pierwsze, konstytuujące spotkanie odbędzie się jako sesja satelitarna do Zjazdu Polskiego To warzystwa Medycyny Nuklearnej, 23 września tego roku w Łodzi. Pierwsze zadanie Komitetu dotyczyć będzie przygotowania rejestru raka tarczycy w Polsce. Za stronę epidemiologiczną będzie w Komitecie odpowiadał prof. Zbigniew Szybiński. Prof. Andrzej Kulig, konsultant krajowy w zakresie patomorfologii, zainicjował powołanie ogólnokrajowego zespołu konsultacyjnego raka tarczycy z siedzibą w Gliwicach. Patomorfolodzy będą spotykać się co miesiąc, by wspólnie konsultować szczególnie trudne przypadki raka tarczycy. Inicjatywa powołania Komitetu spotkała się z pozytywnym oddźwiękiem w środowisku endokrynologów, otrzymaliśmy właśnie od prof. Romera akces Polskiego Towarzystwa Endokrynologów Dziecięcych.
Profesor Kazimierz Dux doktorem honoris causaSenat Śl. A. M. przyznał honorowy doktorat nestorowi polskiej endokrynologiiProf. dr hab. n. med. Kazimierz Dux urodził się w 1915 r. w Kijowie. Pracę rozpoczął w 1935 r. na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego. W 1945 roku uzyskał stopień doktora nauk medycznych ("Badania mikroskopowe nad gruczolakami przysadki mózgowej"), habilitował się w 1948 r. na podstawie rozprawy "Korelacja hormonalna między przysadką mózgową a jajnikami w świetle badań nad parabiozą szczurów", zaś w 1949r., w wieku 34 lat, został mianowany profesorem nadzwyczajnym (był wówczas najmłodszym profesorem medycyny). Od roku 1949 profesor Dux był związany ze środowiskiem śląskim -- pracował w Instytucie Onkologii, gdzie zorganizował Zakład Biologii Nowotworów, a także w Śląskiej Akademii Medycznej, gdzie założył Katedrę Patologii Ogólnej i Doświadczalnej, która szybko stała się wiodącym ośrodkiem endokrynologicznym. Ma na koncie wiele znaczących osiągnięć naukowych. Profesor Kazimierz Dux jako jeden z pierwszych w kraju wprowadził metody oznaczania hormonów sterydowych w moczu (17-KS, 17-OH-KS, frakcje estrogenów). Dzięki inwencji Profesora powołano Wojewódzką Przychodnię Endokrynologiczną w Zabrzu oraz pododdział endokrynologii w I Klinice Chorób Wewnętrznych. W 1955 roku prof. Kazimierz Dux został przeniesiony do Instytutu Onkologii w Warszawie; od tego czasu jego zainteresowania zaczęły się skupiać na onkologii. Profesor Dux jest członkiem honorowym PTE, był prezesem Zarządu Głównego w latach 1956?1960 i 1974?1977.
Menopauza i andropauza jako problemy zdrowia publicznegoII Zjazd Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy w Warszawie, wrzesień '97Jako definicję menopauzy przyjmuje się , że jest to ostatnie krwawienie miesięczne, które stanowi następstwo niedoczynności jajników. Okres pomenopauzalny jest to okres życia kobiety po ostatnim cyklicznym krwawieniu miesięcznym, który w naszym kraju rozpoczyna się zwykle po 50 roku życia i charakteryzuje się niedoborami hormonalnymi, głównie hormonów jajnikowych: estradiolu i progesteronu. Niedoczynność jajników, podobnie jak niedoczynność przysadki lub tarczycy, prowadzi do głębokich zaburzeń metabolicznych i rozwoju miażdżycy tętnic, nowotworów oraz osteoporozy. Andropauza jest to okres życia mężczyzny, który rozpoczyna się zwykle stopniowo po 50 roku życia, po ujawnieniu się postępujących wraz z wiekiem niedoborów hormonów androgennych: testosteronu i dehydroepiandrosteronu, a także hormonu wzrostu. Uwarunkowania zdrowotneAndropauza, podobnie jak menopauza, prowadzi do głębokich zaburzeń metabolicznych oraz może sprzyjać rozwojowi miażdżycy tętnic. Jak wiadomo, w naszym kraju miażdżyca tętnic jest główną przyczyną nadumieralności młodych mężczyzn. Wczesne wystąpienie andropauzy, w większym stopniu niż menopauzy, zależy od czynników środowiskowych, takich jak palenie papierosów, niewłaściwy tryb życia, odżywiania i nadużywanie alkoholu. Wykazano, że młodzi mężczyźni w wieku od 20 do 40 lat po zawale serca, z koronograficznie potwierdzoną miażdżycą tętnic wieńcowych, mają istotnie obniżone stężenie androgenów w osoczu (Arteriosclerosis 1989, 79: 197?203 i J. Intern. Med. 1991, 230:551?552). Wykazano też, że wyrównanie niedoborów testosteronu prowadzi do spadku stężenia cholesterolu i jego miażdżycorodnej frakcji LDL, średnio o 10% (J. Endocrinol. Invest. 1993, 16, suppl. 1: 57). Z kolei wiadomo, że obniżenie stężenia cholesterolu o 1% zmniejsza prawdopodobieństwo zawału serca średnio o 2%. Można by zatem sądzić, że wyrównanie niedoboru testosteronu prowadzące do spadku stężenia cholesterolu o 20% winno przyczynić się do zmniejszenia prawdopodobieństwa zawału serca w badanej grupie aż o 40%. Badania wykonane u 1178 kobiet ze zwężeniem co najmniej jednej z głównych tętnic wieńcowych większym niż 70% wykazały, że w grupie leczonej estrogenami 10-letni okres przeżycia stwierdzono u 97% w porównaniu z grupą kontrolną, w której okres ten przeżyło zaledwie 60% badanych. Różnice te były statystycznie wysoce znamienne (Arch. Int. Med. 1990, 150: 2557?2562). Wyniki badań przedstawione na IX Międzynarodowym Kongresie Hormonów Sterydowych w 1994 roku w Dallas, Texas oraz na Kongresie Amerykańskiego Towarzystwa Menopauzy w San Francisco w 1995 roku wskazują na szybkie i silne, bezpośrednie działanie estradiolu na tętnice. Maksymalne rozszerzenie tętnic stwierdza się już po dwóch tygodniach leczenia. Działania tego nie znosi dopochwowe stosowanie progesteronu. Natomiast najczęściej podawany doustnie norethisteron lub octan medroksyprogesteronu zmniejsza rozszerzający wpływ estradiolu średnio o 50%. Wykazano też, że wyrównanie niedoboru estrogenów przeciwdziała rozwojowi miażdżycy. Zaobserwowano wpływ estrogenów na zmniejszenie ryzyka choroby Alzheimera, jak też roli polimorfizmu genu apolipoproteiny w rozwoju tej choroby. Podobnie genetyczne uwarunkowanie raka sutka i raka jajnika oraz innych nowotworów wiąże się z licznymi mutacjami genu BRCA-1 (nazwa od Breast Cancer) szczególnie często zdarzającymi się wśród rodzin predysponowanych do występowania chorób nowotworowych. Hormonalne leczenie zastępcze skutecznie zapobiega osteoporozie i złamaniom szyjki kości udowej, których przewidywana liczba w skali naszego globu wzrośnie z 1,66 mln w roku 1990 aż do 6,26 mln w roku 2050. Wybór preparatów estrogenowych i droga ich podania powinny być ustalane indywidualnie. U kobiet z osteoporozą należy stosować 17-b -estradiol lub skoniugowane estrogeny wraz z progestagenem (progesteron, octan medroksyprogesteronu, dydrogeston, L-norgestrel lub norethisteron). W leczeniu miażdżycy tętnic oraz u chorych z cukrzycą i innymi czynnikami ryzyka miażdżycy należy rozważyć zastosowanie 17-b -estradiolu lub skoniugowanych estrogenów, ponieważ u kobiet po menopauzie są one skutecznymi środkami przeciwmiażdżycowymi. U kobiet z ryzykiem choroby zatorowo-zakrzepowej, hipertrójglicerydemią, nadciśnieniem, kamicą żółciową lub pozapalnym uszkodzeniem wątroby zalecane jest podawanie przezskórne 17-b -estradiolu. U kobiet obciążonych genetycznie ryzykiem wystąpienia raka sutka należy raczej zalecać doustne podawanie estrogenów. Stosowanie ich w takich przypadkach wymaga szczególnej uwagi. Kobiety, które nie przebyły zabiegu usunięcia macicy, powinny wraz z estrogenami otrzymywać dostateczną dawkę progestagenów w celu zapobiegania rozrostowi i rakowi błony śluzowej macicy. Hormonalne leczenie zastępcze poprawia samopoczucie i sprawność intelektualną. Korzystne działanie estradiolu wykazano też u chorych z nadciśnieniem tętniczym, hyperlipidemią, cukrzycą i reumatoidalnym zapaleniem stawów. Hormonalne le czenie zastępcze, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn zapobiega występowaniu dolegliwości kostno-stawowych, które po 50 roku życia należą do najczęstszych przyczyn niezdolności do pracy. Oddziałuje również korzystnie, zapobiegając zanikowi narządów płciowych, ich zakażeniom, zaburzeniom w oddawaniu moczu i ich konsekwencjom. Wyrównywanie niedoboru testosteronu u mężczyzn, u których poziom tego hormonu jest niż 4 m g/l może polegać na podskórnym wstrzykiwaniu enanthanu testosteronu w dawce 100?200 mg co 2 tygodnie. Przed wdrożeniem hormonalnego leczenia zastępczego u kobiet należy zawsze przeprowadzić badanie palpacyjne gruczołów piersiowych i badanie ginekologiczne. W miarę możności w uzasadnionych przypadkach należy wykonać USG narządu rodnego i wykonać mammografię i densytometrię kości. U mężczyzn należy palpacyjnie zbadać gruczoł krokowy i określić stężenie testosteronu, LH i FSH w surowicy. Należy oznaczyć też stężenie swoistego antygenu sterczowego (PSA) i w miarę możliwości wykonać USG gruczołu krokowego. Badania te należy przeprowadzać u osób stosujących hormonalne leczenie zastępcze nie rzadziej niż co 12 miesięcy. Uwarunkowania ekonomiczneKoszty ponoszone przez społeczeństwo na leczenie i rehabilitację chorych po zawałach serca i udarach mózgu, po złamaniach kości, po operacjach, radioterapii i chemioterapii raka sutka i endometrium są wręcz trudne do ścisłego określenia. Również koszty wynikające z niezdolności do pracy i leczenia następstw zaburzeń emocjonalnych oraz dolegliwości z zakresu układu kostno-stawowego i moczowopłciowego są ogromne. Ograniczenie tych wydatków byłoby możliwe już po 6 miesiącach od zastosowania na szeroką skalę hormonalnego leczenia zastępczego. Dotyczy to przede wszystkim kobiet, ale również i mężczyzn po 60 roku życia z obniżonym stężeniem testosteronu w surowicy poniżej 4 m g/l. Wyrównanie stężenia estradiolu u kobiet i testosteronu u mężczyzn wykazuje korzystne działanie na ośrodkowy układ nerwowy, od czynności którego w największym stopniu zależy poczucie zdrowia i jakości życia. WnioskiRaport przygotowany przez Komitet Naukowy Konferencji "Zdrowie i jakość życia po 50-ce" oraz przyjęty przez wszystkich uczestników wskazuje na pilną konieczność:
Notatki z sesji podsumowującej II Zjazd Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy w Warszawie, przygotowującej protokół uzgodnień. Oficjalna wersja protokołu, podpisana przez członków Komitetu Naukowego Zjazdu, ukaże się w najbliższym czasie w czasopismach endokrynologicznych. notował: lek. Jacek Magierowski
Zjazd PTE w BiałymstokuPrzyszłoroczne spotkanie członków TowarzystwaKolejny, XVI Zjazd Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego odbędzie się w Białymstoku w dniach 10?14 września 1999 roku. Komitetowi Organizacyjnemu przewodniczy prof. dr hab. Ida Kinalska. Główne tematy Zjazdu:
Zgłoszenia uczestnictwa należy przesyłać do 31 marca 1998 roku. W maju 1988 zainteresowani otrzymają II Komunikat, z informacją na temat opłaty zjazdowej, bazy hotelowej. Planowany termin nadsyłania streszczeń to 15 styczeń 1999 roku. Zainteresowanym podajemy adres Komitetu Organizacyjnego Zjazdu:
Więcej informacji na powyższe tematy można uzyskać pod adresem:
|
|
|
